Małe i średnie firmy w eksporcie

Małe i średnie przedsiębiorstwa chciałyby aktywniej uczestniczyć w polskim eksporcie, ale napotykają na bariery nie do przejścia.

Główne bariery eksportu

Jak wynika z raportu dotyczącego MSP, przygotowanego przez Konfederację Pracodawców Prywatnych, w przeciwieństwie do dużych przedsiębiorstw, firmy z sektora MSP mają utrudnione zadanie przy ekspansji eksportowej. Koszt zdobycia informacji o rynku jest w ich przypadku relatywnie wyższy, gdyż dysponują skromniejszymi zasobami, zarówno finansowymi, jak i ludzkimi. Drobni przedsiębiorcy narzekają na zbyt małe wsparcie informacyjne ze strony agend rządowych, w porównaniu z innymi krajami. Dwie główne bariery to, jak wynika z badania, trudności w pozyskiwaniu informacji o zagranicznych rynkach i o potencjalnych kontrahentach i ich wiarygodności.

Autorzy raportu wyciągają ciekawy wniosek – mianowicie, że sukces w ekspansji zagranicznej w przypadku wielu firm nie wymagałby kosztownych inwestycji, natomiast zależy w dużej mierze od czynników niematerialnych. Dostarczenie właściwej informacji we właściwy sposób ma więc kluczowe znaczenie. Dla wspierania eksportu ze strony MSP powinien powstać funkcjonalny system obsługi informacyjnej.

Dokąd eksportują MSP?

Głównym odbiorcą eksportu sektora MSP są oczywiście kraje Unii Europejskiej – 67 proc. całości eksportu w 2002 r. Wśród krajów unijnych największym odbiorcą produkcji polskich firm jest rynek niemiecki – 53,7 proc. Spada jednak dynamika eksportu do tego kraju w porównaniu z innymi odbiorcami. Po załamaniu eksportu - wyniku kryzysu rosyjskiego w 1999 r. - odzyskuje swe znaczenie eksport do krajów Europy Środkowo-Wschodniej, jednak nadal nie osiągnął poziomu z roku 1998. Podobnie ma się rzecz z rynkiem WNP, a przede wszystkim Rosji. To się jednak zaczyna zmieniać – coraz więcej firm otwiera się na rynek wschodni i szuka tam zbytu jeszcze zanim zaczną go penetrować firmy ze “starej” Unii.

Jeśli chodzi o strukturę eksportu, to w przypadku MSP dominują przetwórstwo przemysłowe oraz handel i naprawy. Przypada na nie aż 95,3 proc. eksportu. Zauważalny jest wzrost udziału eksportu produkcji przemysłowej i spadek udziału eksportu realizowanego przez sekcję handlową. Oznacza to, że eksporterzy-producenci w coraz większym stopniu podejmują bezpośrednie kontakty z partnerami zagranicznymi., rezygnując z usług pośredników handlowych.

W eksporcie MSP dominują następujące sekcje towarowe: maszyny, urządzenia i sprzęt elektryczny (16,4 proc.), środki transportu (11,6), metale nieszlachetne i wyroby z nich (10,9), wyroby różne (10,6), materiały włókiennicze i wyroby (9,8).

Największe bariery w rozwoju eksportu MSP (proc. odpowiedzi)

• Pozyskiwanie informacji o zagranicznych rynkach – 32,9
• Znajdowanie wiarygodnych partnerów za granicą – 32,1
• Odmienne regulacje prawne – 9,3
• Konkurencja – 5,0
• Brak środków finansowych – 3,6
• Konieczność spełnienia wysokich standardów jakościowych – 2,9
• Koszty transportu – 2,9
• Słaby wizerunek polskich produktów – 1,4
• Brak personelu o odpowiednich kwalifikacjach – 0,7
• Brak odpowiedzi – 9,3

 (Źródło: Monitoring Sektora MSP 2003)

Struktura eksportu MSP wg sekcji gospodarki (w proc.)

• Przetwórstwo przemysłowe – 68
• Handel i naprawy – 26
• Obsługa nieruchomości i firm, nauka – 2
• Transport, gospodarka magazynowa, łączność – 1
• Budownictwo – 1
• Pozostałe – 2

(Źródło: Raport o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce w latach 2002-2003)

2004